Mùa thi đến, câu chuyện gian lận trong thi cử lại trở nên phổ biến và được nhắc đến nhiều hơn bao giờ hết. Ai cũng biết hành vi này sai trái. Thế nhưng, đã có ai dừng lại một chút, nhìn nhận gian lận thi cử bằng một góc nhìn khác. Tại sao học sinh lại phải quay cóp trong giờ kiểm tra? Và tại sao hành vi này lại xuất hiện nhiều đến mức tất cả chúng ta đều thấy nó là một điều bình thường? 
Chắc hẳn, gian lận thi cử chẳng còn là câu chuyện xa lạ đối với học sinh chúng ta. Thậm chí, nếu bạn có đứng ra phê bình hành vi này hay tự hào khoe rằng mình chưa bao giờ quay cóp, chép phao trong giờ kiểm tra, bạn cũng sẽ bị ném cho những cái nhìn bất ngờ, “không bình thường” và cái mác có chút mỉa mai – “thanh niên nghiêm túc”.

Sắp đến giờ kiểm tra thì rủ nhau làm phao chép ra những mảnh giấy nhỏ, chép lên bàn. Chỉ học những môn có giáo viên kiểm tra nghiêm khắc. “Bài kiểm tra ngày mai mày có định chép không?”, “Học bài chưa? Cho chép với!”, “Tiết sau kiểm tra á? Thôi kệ, học gì, chép là được.” – Những câu nói tương tự như thế này, liệu các bạn có thấy quen thuộc?

Hành vi sai trái gây hậu quả khôn lường

Ai cũng hiểu gian lận thi cử không thể tốt chút nào. Các bài kiểm tra, thi cử sinh ra với mục đích để kiểm tra năng lực và đánh giá mỗi học sinh. Từ đó, mỗi người sẽ hiểu được lỗi sai, điểm yếu của mình để sửa chữa, điểm mạnh của mình để phát huy. Gian lận trong thi cử đồng nghĩa với việc học sinh không hiểu được khả năng của mình đến đâu, việc đánh giá học sinh cũng bị sai lệch, thiếu công bằng. Học sinh không học bài, chép phao được điểm cao thì được khen ngợi trong khi những học sinh thực sự chăm chỉ thì lại bị đánh giá thấp hơn.

Hành vi gian lận trong kiểm tra, thi cử đã trở thành một thói quen đối với rất nhiều học sinh. (Ảnh: Internet)

Ỷ lại vào những lá phao cũng khiến kiến thức của học sinh bị mai một, trống rỗng, lâu dần thì mất gốc. Ở tầm nhìn gần, mọi chuyện sẽ trở nên khó khăn hơn bao giờ hết khi bạn học sinh đó phải đối mặt với một kì thi lớn và nghiêm khắc, không thể tìm đến sự trợ giúp từ phao hay bạn bè xung quanh, điển hình là kì thi đại học. Nhìn xa hơn, khi sống trong xã hội phát triển nhanh chóng, mỗi giây trôi qua lại có một bằng sáng chế, một phát hiện mới được công nhận, việc thiếu thốn những kiến thức nền tảng, kĩ năng cơ bản nhất sẽ là một cản trở to lớn đối với tất cả các học sinh.

Xin đừng đổ lỗi 100% cho học sinh

Đúng là một phần nguyên nhân của vấn nạn gian lận thi cử đến từ cá nhân học sinh, do sự lười biếng và ham chơi, sự chán nản đối với việc học hành. Thế nhưng, đã bao giờ có ai tự hỏi, tại sao lại như thế?
Xin hãy nhớ lại những ngày đầu tiên bạn đi học, khi mà bạn được bố mẹ dắt tay đến trường, được thầy cô chào đón ngoài cửa lớp. Trong những khoảnh khắc ấy, bạn tuyệt nhiên không hề ghét đến trường, không hề ghét việc phải nghe cô giáo giảng hay giữ gìn quyển sách mới tinh của mình. Bạn thấy “mỗi ngày đến trường là một ngày vui” bởi hầu như bạn không chịu bất cứ một áp lực nào từ việc phải học tập thật tốt, phải đứng đầu lớp của cha mẹ, thầy cô.

Áp lực phải là người giỏi nhất từ cha mẹ đè nặng trên vai khiến nhiều học sinh mệt mỏi, sợ hãi. (Ảnh: Internet)

Chính áp lực, sự kì vọng quá cao, bênh thành tích của các bậc phụ huynh, nhà trường, cộng với chương trình học quá nặng nề là nguyên nhân khiến học sinh có suy nghĩ gian lận trong kiểm tra, thi cử. “Học hành chăm chỉ mà không được điểm cao thì không bằng chép phao cho khỏe.” Điều cần thiết duy nhất là kiếm được bảng điểm thật đẹp, thật nhiều thành tích để bố mẹ đỡ rầy la còn làm cách nào thì đã trở nên không còn quan trọng.

Một người bạn của tôi đã phải bật khóc trước giờ kiểm tra Toán vì nỗi sợ không thể làm được bài, bị điểm thấp và về nhà bị bố mẹ mắng chửi thậm tệ. Người ta sinh ra không có tài học Toán, cách duy nhất là phải tìm sự trợ giúp của bạn bè trong giờ kiểm tra.

Ảnh: Bad Genius

Nói đến đây thì lại phải nhắc đến phương pháp giáo dục của Việt Nam và không ít các nước châu Á khác (Thái Lan, Hàn Quốc, Trung Quốc,…) cố gắng tạo nên một quy chuẩn đánh giá tất cả mọi người dựa trên điểm số và sự thành công của họ dựa trên học bạ.
Năm vừa qua, bộ phim “Bad Genius” đã tạo nên một cơn sốt phòng vé khi khai thác trực tiếp vào vấn đề gian lận trong thi cử. Với những ai đã từng xem qua, chắc hẳn cũng nhận ra phương pháp giáo dục “cào bằng” này đã khiến Grace – một cô gái đam mê nghệ thuật và Pat – một “thiên tài” đàm phán chật vật với những con điểm thấp lẹt đẹt – thứ ngăn cản họ phát huy khả năng trời cho của mình.

Bạn không thể bảo một con cá leo cây, cũng giống như một diễn viên tương lai khó có thể ngồi phân biệt chất khử và chất oxi hóa. Để sống chung và vượt qua nền giáo dục “cào bằng”, gian lận là cách dễ dàng và nhanh chóng, được nhiều học sinh lựa chọn nhất.

Kết

Bài viết này hoàn toàn không hề cổ xúy cho hành vi gian lận sai trái của rất nhiều học sinh hiện nay. Đúng là gian lận trong kiểm tra, thi cử là một vấn đề nhức nhối cần được dẹp bỏ. Thế nhưng, cách giải quyết cụ thể không thể được tìm ra trong ngày một ngày hai, và chúng ta cần nhìn nhận vấn đề theo nhiều mặt trước khi thực sự “kết tội” ai đúng ai sai.

Ảnh: Thanh Nam Le